Wolsztyn założony jako miasto rycerskie przez wieki należał do prywatnych właścicieli. Powstał na terenie leżącym między dwoma starszymi wioskami - Niałkiem Wielkim (wzmiankowanym już w 1155 roku) i Komorowem (dzisiejszą częścią Wolsztyna, powstałym około 1285 roku). Jego początki nie są dokładnie znane, gdyż nie pozostawiły żadnego śladu w dokumentach.
Założycielem Wolsztyna był prawdopodobnie około 1380 roku Peregryn Komorowski, rycerz z czasów Kazimierza Wielkiego, dziedzic wsi Komorowo, na którego gruntach powstało miasto. Zaciągnął on zapewne na ten cel pożyczkę w klasztorze cysterskim w Paradyżu (Gościkowie).
Było to miasto niewielkie, którego późniejszy rozwój związany był z handlem wełną i sukiennictwem. Odbywały się tu początkowo trzy jarmarki i cotygodniowy targ.
W XVI-XVII wieku nastąpił wyraźny rozwój miasta. Położenie przy ważnym szlaku komunikacyjnym, wiodącym z Poznania na Łużyce, sprzyjało rozwojowi handlu. Odbywało się tu teraz jedenaście jarmarków, z których najważniejsze znaczenie miały jarmarki na wełnę. Rozwijało się również rzemiosło, głównie sukiennictwo.
W 1793 roku, w wyniku II rozbioru Polski, Wolsztyn znalazł się w zaborze pruskim. Miasto liczyło wówczas 1416 mieszkańców, w zdecydowanej większości Polaków, i 193 domy mieszkalne, w tym jeden murowany.
Ogromny pożar w 1810 roku sparaliżował na wiele lat rozwój miasta. Na 225 domów spłonęło wówczas 164, ratusz, kościół ewangelicki, synagoga i browar miejski oraz wieża kościoła katolickiego. W 1819 roku budowniczy Scholz sporządził plan zabudowy, który jest najstarszym zachowanym dokumentem dotyczącym rozwoju miasta.
Wyzwolenie spod panowania pruskiego przyniosło powstanie wielkopolskie - 800 powstańców, nacierając z trzech kierunków, zdobyło 5 stycznia 1919 roku miasto, które potem stało się bazą do dalszych działań nad Obrą. Po odzyskaniu niepodległości utworzono powiat wolsztyński, który jako nadgraniczny nie miał wielkich możliwości rozwoju.
W czasie okupacji hitlerowskiej znajdował się w Wolsztynie areszt policyjny, a na przedmieściu Komorowo obóz jeniecki - Stalag XXI C Wollstein. Wyzwolenie Wolsztyna nastąpiło 26 stycznia 1945 roku. |
